Trong một khu vực địa lý thì nhiệt độ sẽ khác nhau theo từng thời gian khác nhau tùy theo các yếu tố tác động như khí hậu thay đổi, vị trí địa lý, … Biên độ nhiệt là một trong những yếu tố khí hậu quan trọng, biến động tùy theo khí hậu, địa phương. Cũng là một đơn vị dùng để tính sự thay đổi của nhiệt độ theo ngày, tháng hay năm, giữa các mùa,….
Nhưng để hiểu chính xác về các khái niệm biên độ nhiệt là gì? Cách tính và ý nghĩa của biên độ nhiệt là gì? Có những loại biên độ nhiệt độ nào?,… thì không phải ai cũng biết. Bài viết dưới đây Trinhvantuyen sẽ giúp bạn làm sáng tỏ những nội dung trên nhé!
Biên độ nhiệt là gì?
Biên độ nhiệt là khoảng cách chênh lệch giữa nhiệt độ cao nhất và nhiệt độ thấp nhất trong cùng một khoảng thời gian nhất định (một ngày, một tháng hoặc một năm) của cùng một vùng địa lý.
Cách tính biên độ nhiệt?
Theo như khái niệm biên độ nhiệt thì bạn có thể tính biên độ nhiệt như sau:
A = Tmax – Tmin
Trong đó:
- A: là biên độ nhiệt độ (0oC)
- Tmax: Tức là nhiệt độ cao nhất (0oC)
- Tmin: Nhiệt độ thấp nhất (0oC)
Lưu ý: Nhiệt độ cao nhất và nhiệt độ thấp nhất quan trắc được trong một khoảng thời gian (ngày, tháng, hoặc năm).
Từ công thức cơ bản trên, bạn có thể có được cách tính biên độ nhiệt ngày, tháng, năm.
Những nhân tố ảnh hưởng đến biên độ nhiệt
Biên độ nhiệt được tính dựa vào nhiệt độ mà nhiệt độ thì chịu sự tác động từ rất nhiều nhân tố chẳng hạn như điều kiện khí hậu, vị trí địa lý của khu vực, ảnh hưởng của địa hình, thời điểm do đạc, …
Chẳng hạn như:
- Ở các miền khác nhau thì biên độ nhiệt cũng sẽ thay đổi khác nhau vì mỗi miền chịu tác động bởi khí hậu và địa hình khác nhau
- Vùng ven biển phía Bắc có biên độ nhiệt nhỏ nhất là vào tháng 2, 3 với 4oC (đây là khoảng mùa mưa của miền Bắc sự chênh lệch nhiệt độ lúc này là không đáng kể), với biên độ nhiệt cao nhất là vào tháng 10, 11, với 7oC
- Vùng Tây Bắc với biên độ nhiệt cao nhất lên đến 15oC..
- Vùng Tây Nguyên có biên độ nhiệt lớn: Dao động từ 10 – 11oC, mùa khô lên đến 15 – 16oC. Mùa mưa thì thấp hơn, khoảng từ 7 – 8oC.
Phân loại các biên độ nhiệt thường gặp
Các loại biên độ thường gặp nhất là biên độ nhiệt theo ngày, biên độ nhiệt theo tháng và biên độ nhiệt tuyệt đối.
Chúng ta có thể dễ dàng xem được khoảng nhiệt độ hay khoảng nhiệt độ tuyệt đối theo ngày, tháng và năm. Mỗi loại biên độ nhiệt đều có ý nghĩa nhất định đến với các loại cây trồng.
Biên độ nhiệt theo ngày
Biên độ nhiệt ngày được tính toán dựa trên điều kiện thời tiết trong ngày, nhiệt độ thường đạt cao nhất vào lúc 13h (lúc này mặt đất bắt đầu bức xạ vào không khí sau khi hấp thụ nhiệt của mặt trời) và nhiệt độ thấp nhất là lúc bình minh.
- Biên độ nhiệt độ ngày phụ thuộc vào trạng thái thời tiết của ngày hôm đó. Thường thì nếu trời quang mây, có năng thì biên độ nhiệt sẽ cao. Ngược lại, trời nhiều mây hoặc có mưa thì biên độ nhiệt thấp.
- Ở miền Bắc nước ta, biên độ nhiệt cao nhất là vào mùa hè, cuối thu, đầu đông.
- Biên độ nhiệt độ ngày có ý nghĩa lớn đối với các loài cây trồng vào thời kỳ tích lũy, đặc biệt là các loại cây trồng lấy củ, như: Khoai tây, khoai lang, cà rốt,…
Biên độ nhiệt trung bình tháng
Là sự chênh lệch nhiệt độ trung bình cao nhất và nhiệt độ trung bình thấp nhất trong một tháng
A (TBT) = Tmax (TBT) – Tmin (TBT)
Với:
- A (TBT): biên độ nhiệt độ trung bình tháng.
- Tmax (TBT): nhiệt độ trung bình cao nhất trong tháng
- Tmax (TBT): nhiệt độ trung bình thấp nhất trong tháng
Biên độ nhiệt tháng biến động tùy thuộc vào các tháng trong năm, và thường có giá trị LỚN NHẤT vào mùa Hè, NHỎ NHẤT vào mùa Đông. Riêng ở nước ta (khu vực miền Bắc), biên độ nhiệt độ có giá trị LỚN NHẤT là vào mùa Thu và đầu mùa Đông (vì ban ngày trời trong sáng, ban đêm mát mẻ, khiến cho sự chênh lệch nhiệt độ lớn).
Biên độ nhiệt độ tháng có ý nghĩa lớn đối với cây trồng, đặc biệt là các loại cây ngũ cốc và cây lấy củ.
Biên độ nhiệt trung bình năm
Cách tính trung bình năm tương tự với cách tính trung bình tháng thì biên độ nhiệt trung bình năm được tính bằng hiệu giữa nhiệt độ trung bình cao nhất của một tháng trong năm và nhiệt độ trung bình thấp nhất của một tháng trong năm.
Biên độ nhiệt độ tuyệt đối là gì? Cách tính biên độ nhiệt tuyệt đối?
Biên độ nhiệt tuyệt đối là sự chênh lệch (HIỆU SỐ) giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong một khoảng thời gian.
a/ Biên độ nhiệt tuyệt đối ngày:
- Cách tính: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong ngày
b/ Biên độ nhiệt tuyệt đối tháng:
- Cách tính: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong thánng
c/ Biên độ nhiệt tuyệt đối năm:
- Cách tính: HIỆU SỐ giữa nhiệt độ CAO NHẤT và nhiệt độ THẤP NHẤT trong năm.
Trong đó, biên độ nhiệt tuyệt đối là chỉ liêu đánh giá sự biến động lớn nhất của nhiệt độ trong một khoảng thời gian, phụ thuộc lớn vào trạng thái thời tiết, địa hình địa mạo, mùa khí hậu cũng như khoảng cách giữa lục địa và biển.
Kết luận
Từ những thông tin trên, chúng ta có thể biết được biên độ nhiệt là gì? Ý nghĩa cũng như cách tính và sự khác nhau về biên độ nhiệt giữa các năm, các mùa,… tại các khu vực địa lý khác nhau như giữa lục địa và đại dương, giữa miền núi và đồng bằng, … Qua bài viết trên Trinhvantuyen mong rằng đã giúp bạn biết cách tính biên độ nhiệt trung bình năm, tháng…
Có thể thấy được rằng, sự thay đổi của biên độ nhiệt ảnh hưởng đến sự sinh sôi và phát triển của các loài sinh vật, từ đó có thể đưa ra được các biện pháp cũng như ứng dụng để phát triển trong nông nghiệp phù hợp.